Edward Łojek – członek podkomisji lotniczej badającej przyczyny wypadku samolotu Tu-154M, przedstawia podstawowe zasady właściwego przygotowania do lotu.

Zasady prawidłowego przygotowania do lotu

W każdym rodzaju lotnictwa, niezależnie od tego, czy dotyczy małego samolotu z jednoosobową załogą, czy samolotu ciężkiego z załogą wieloosobową, załoga jest zobowiązana do przeprowadzenia przygotowania do wykonania lotu. Oczywiście, zakres tego przygotowania zależy od tego, czy planowany jest lot turystyczny lekkim samolotem w rejonie lotniska, czy lot mający charakter przewozu lotniczego, na przykład wielogodzinny lot międzykontynentalny z załogą wieloosobową i kilkudziesięcioma czy nawet kilkuset pasażerami na pokładzie.
Podstawowe zasady przygotowania załogi to przede wszystkim zapoznanie się ze stanem technicznym samolotu, zaznajomienie się z zaplanowaną trasą przelotu, z przepisami obowiązującymi na tej trasie, z warunkami atmosferycznymi zarówno na trasie przelotu jak i na lotnisku docelowym oraz zapasowym, a także przygotowanie planu lotu, obejmujące uwzględnienie niezbędnej ilość paliwa na dolot również do lotniska zapasowego, łącznie z odpowiednimi rezerwami paliwa, które są przewidziane w przepisach regulujących tego typu operacje.

Przepisy oraz instrukcje obowiązujące załogę wykonującą loty w 36 Specjalnym Pułku Lotnictwa Transportowego

Załogi wykonujące loty w 36 Specjalnym Pułku Lotnictwa Transportowego podlegały przepisom zawartym m.in. w dwóch dokumentach: tzw. instrukcji HEAD oraz instrukcji organizacji lotów w siłach zbrojnych RP.
Przepisy te mówiły między innymi o tym, że każdy członek załogi i personelu pokładowego samolotu odpowiedzialny jest za właściwe przygotowanie się do wykonywania czynności na pokładzie samolotu w trakcie rejsu. Drugim ważnym punktem była instrukcja, która mówiła o tym, że dowódca jest odpowiedzialny za sprawdzenie przygotowania i ewentualne niedopuszczenie członków załogi do wykonywania lotu, w przypadku stwierdzenia braku odpowiedniego przygotowania. Dowódca samolotu odpowiedzialny był także za przestrzeganie tzw. czasu startowego lotu i czasu odpoczynku załogi samolotu. Instrukcja organizacji lotów w lotnictwie sił zbrojnych RP przewidywała dwa etapy przygotowania załogi do wykonywania lotu: tzw. etap wstępny i etap bezpośredni. Dla etapu wstępnego instrukcja nie zawierała specjalnych wytycznych, określających sposób, miejsce i czas przygotowania oraz czas ważności takiego przygotowania. Natomiast w odniesieniu do drugiego etapu, to znaczy etapu bezpośredniego, instrukcja określała, że przygotowanie ma być przeprowadzone w dniu lotu oraz trwać co najmniej godzinę. Dodatkowym wymogiem podwyższającym standardy, określonym w zarządzeniu dowódcy z 36 Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego, było zwiększenie obowiązkowego czasu przygotowania bezpośredniego do lotu zagranicznego do co najmniej dwóch godzin.

Komisja badająca katastrofę smoleńską stwierdziła w oparciu o dokumentację, zeznania świadków i dowody rzeczowe szereg nieprawidłowości podczas przygotowania załogi do lotu 10 kwietnia 2010 r., co zostało uwidocznione w Raporcie (rozdziały 2.9.2 Analiza wstępnego przygotowania załogi do lotu - str. 202, 2.9.3 Analiza bezpośredniego przygotowania załogi do lotu - str. 206 oraz 3.1 Ustalenia Komisji - str. 299).

Więcej informacji o przygotowaniach do lotu i przepisach dotyczących załogi w lotach HEAD można znaleźć w wideoblogu.